Slag bij Malplaquet (1709)

Tijdens de Spaanse successieoorlog (1702-1713) vormen onze streken de inzet van een strijd tussen Frankrijk en de andere grote mogendheden die zich verenigd hebben in de Grote Alliantie: o.a. Groot-Brittannië, de Republiek en het Heilig Roomse Rijk.

Op 3 september 1709 nemen de hertog van Marlborough, bevelhebber van de Grote Alliantie (de coalitie van diverse Europese staten tegen Frankrijk) en prins Eugenius van Savoye de citadel van Doornik in. Zij besluiten onmiddellijk de stad Bergen te belegeren.
De bevelhebber van het Franse leger, Claude Louis Hector de Villars, meestal 'maarschalk de Villars' genoemd, wordt daarvan op de hoogte gebracht en vat post in een open bosweg van Malplaquet, in de buurt van Bavay. Hij stelt zijn regimenten boogvormig op tussen het bos van Sars en dat van La Lanière en beveelt de bouw van een groot aantal defensieve stellingen.

Op 9 september staan de twee legers tegenover elkaar en de artillerie opent het vuur. De slag wordt echter op woensdag 11 september 1709 geleverd.
Trouw aan zijn gebruikelijke strategie weet de hertog van Marlborough de andere generaals ervan te overtuigen eerst de twee vijandelijke flanken aan te vallen, alvorens de beslissende aanval op het centrum te lanceren. De slag start omstreeks 8u met hevig artillerievuur. Op de geallieerde rechtervleugel vallen 62 bataljons onder het bevel van generaals Schulembourg en Lottum in het bos van Sars aan en na lange gevechten slagen ze er rond het middaguur in de Fransen te verjagen.
Villars moet door een kogel in de knie het slagveld verlaten en vertrouwt het bevel toe aan maarschalk de Louis-François de Boufflers, meestal 'maarschalk van Boufflers' genoemd. Op de geallieerde linkervleugel voeren 30 Nederlandse regimenten van de graaf van Tilly drie moordende aanvallen uit op de Franse ingegraven stellingen in het bos van La Lanière, evenwel zonder succes. Lord Orkney, aan het hoofd van 15 bataljons en van de geallieerde cavalerie, valt omstreeks 13u het Franse centrum aan. De Fransen zijn verzwakt door de aanvallen in het bos van Sars en hij slaagt er dan ook in de verdediging te doorbreken. De beide kampen voeren vervolgens hevige charges uit. Maarschalk de Boufflers meent dat de strijd verloren is en geeft rond 15u het bevel voor de terugtrekking van het Franse leger.

De overwinning is voor de geallieerden, maar de verliezen zijn zo zwaar dat de coalitie militair verzwakt is. Om de campagne af te ronden, moet ze zich dan ook met de inname van Bergen tevreden stellen.

Auteur: Alain Tripnaux, historicus, voorzitter van Le Tricorne ASBL.

Literatuur

• SAUTAI Maurice, La bataille de Malplaquet, Parijs: Librairie militaire H. Chapelot, 1904.
• BARBÉRA Arthur en PENANT Daniel, Malplaquet 1709, Bavay: Ed. Barbéra A, 1996.
• BARBÉRA Arthur, 11 septembre 1709, le feu de l’enfer, Wasmes: Ed. imprimerie Laurent à Wasmes, 1982.
• Leben und Denkwürdigkeiten, Johann Mathias von der Schulenburg, im zwei theilen, Leipzig: Weidmann’Sche Buchhandlung, 1834.