Slag bij Oudenaarde (1708)

Tijdens de Spaanse successieoorlog (1702-1713), waarbij Frankrijk tegen verschillende Europese naties ten strijde trekt, zijn onze streken het toneel van talloze belegeringen en veldslagen. Wanneer John Churchill, hertog van Marlborough en opperbevelhebber van de tegen Frankrijk gerichte Grote Alliantie, het bericht krijgt dat de Fransen, aangevoerd door Louis-Joseph de Bourbon, hertog van Bourgondië en Louis van Frankrijk, hertog van Vendôme, op 5 juli 1708 Gent en Brugge hebben ingenomen, besluit hij hen te verhinderen Oudenaarde te belegeren.

Hij snijdt het vijandelijke leger de pas af door zich op 10 juli naar Lessines te begeven. Vervolgens geeft hij aan generaal-majoor William Cadogan, zijn rechterhand, het bevel zich de volgende ochtend in sneltempo naar Oudenaarde te verplaatsen en er voor de doorgang van de troepen bruggen over de Schelde te slaan. Bourgondië en Vendôme zijn door de inname van Lessines wat uit hun lood geslagen en besluiten ter hoogte van Gavere de rivier over te steken.

De volgende dag, op 11 juli, trekken ze richting het dorp Huise. Aan het hoofd van 16 bataljons en 8 eskadrons zet Cadogan in de ochtend van 11 juli pontons op de Schelde uit. Luitenant-generaal Biron, bevelvoerder van de Franse voorhoede, licht de hertog van Vendôme in over Cadogans aanwezigheid. De Fransen, onwetend of wantrouwig, treden eerst niet rechtstreeks op en verliezen zo een unieke gelegenheid om dat vijandelijke bruggenhoofd te vernietigen. Door een diepgaand meningsverschil tussen de twee Franse legerleiders en nutteloze aarzelingen gaat kostbare tijd verloren.

Door een diepgaand meningsverschil tussen de twee Franse legerleiders en nutteloze aarzelingen gaat kostbare tijd verloren.

Rond twee uur in de namiddag steken de eerste troepen van Marlborough de rivier over. Cadogan valt dan met succes de dorpen Eine en Heurne aan, belangrijke stellingen op de Franse linkerflank verdedigd door de markies van Biron. De hertog van Vendôme stelt in de buurt van het dorp Mullem artillerie op en vraagt de volledige inzet van de Franse troepen.

Rond drie uur in de namiddag geeft de hertog van Bourgondië eindelijk toestemming om slag te leveren, maar dan is het al te laat: tal van Marlboroughs regimenten hebben de Schelde reeds overgestoken. De Franse eenheden begaan een zware fout: ze verlaten de veilige hoogten van Huysse en stellen zich massaal op tussen de gehuchten Herlyem en Schaerken, de Diepenbeek, de dorpen Ooike en Lede en de molen van Rooigem. Vendôme, die persoonlijk aan het hoofd van zijn troepen staat, probeert vruchteloos de vijand af te weren. Marlborough merkt een onbezette strategische positie op en geeft de Nederlandse maarschalk Van Ouwerkerke het bevel de heuvel van Ooike in te nemen en rond de Fransen heen te draaien. Prins Eugenius van Savoye, bevelvoerder van de geallieerde rechterflank, gooit ook de Pruis Natzmer en zijn eskadrons in de strijd. Het manoeuvre slaagt en strooit verwarring in het voltallige Franse leger dat al snel omsingeld dreigt te raken. De strijd is bijzonder hevig.

Rond half negen ‘s avonds stelt de duisternis een einde aan de gevechten. Zo kunnen de Fransen zich in een ongelooflijke verwarring uit de voeten maken; de hertogen van Bourgondië en van Vendôme plooien zich terug op Gent.

Dankzij de overwinning in Oudenaarde krijgt de Alliantie opnieuw de bovenhand in Vlaanderen en weet ze in december 1708 de belangrijke stad Rijsel in te palmen.

Auteur: Alain Tripnaux, historicus, voorzitter van Le Tricorne ASBL

Literatuur

• DAVENPORT-ADAMS William Henry, Memorable battles in English history with lives of the commanders, Vol. II, Londen: Griffith and Farran, 1879.
• Leben und Denkwürdigkeiten, im zwei theilen, Leipzig: Weidmann’Sche Buchhandlung, 1834.
• Oudenaarde 1708, een stad, een koning, een veldheer, Leuven: Davidsfonds, Stad Oudenaarde, 2008.