Slag bij Hannuit (1940)

Op 10 mei 1940 begon voor België de Tweede Wereldoorlog. Duitse troepen vallen België, Nederland en Luxemburg binnen. Om de Franse troepen weg te houden uit de Ardennen, waar de grote doorbraak moet plaatsvinden, rukt de  Heeresgruppe B (Legergroep B) van generaal en later veldmaarschalk von Bock  op door België en Nederland. In de spits ervan staan het XVI. Armeekorps (mot.) van generaal Hoepner en zijn 3^de en 4^de Panzer-Divisionen (Pz-Div. – pantserdivisies) onder bevel van respectievelijk generaal-majoor Stumpf en generaal-majoor Stever.

De Duitse aanval in België en Nederland doet de Geallieerden het 'Dijle-Breda'-plan in werking stellen. Dat voorziet in het uitsturen van Franse troepen naar België en het opstellen van een verdedigingslinie langs de Dijle. Het 1^ste Franse Leger van generaal Blanchard krijgt de opdracht een zone van 35 km tussen Waver en Namen te bestrijken, de zogenaamde Trouée de Gembloux ('Opening van Gembloers'). Om zijn ontplooiing te dekken, stuurt Blanchard zijn cavaleriekorps, onder bevel van generaal Prioux, naar de streek van Hannuit. Dat korps bestaat uit de 2^de en 3^de DLM (divisions légères mécaniques of lichte gemechaniseerde divisies), versterkt met twee bataljons gemotoriseerde mitrailleurs.  

Op 10, 11 en 12 mei vinden tussen Luik en Namen schermutselingen plaats tussen Franse verkenningselementen en de Duitse voorhoedes. Op 12 mei, om ongeveer 7u30, neemt de 4^de Pz-Div. de stad Hannuit in, die door de Fransen was verlaten. De Duitsers rukken vervolgens op naar Crehen, waar ze Franse tanks tegenkomen. Na zware gevechten evacueren die het dorp en trekken ze zich terug in de richting van Jandrain-Jandrenouille en Merdorp. Bij het vallen van de avond worden Duitse tanks op weg naar Merdorp in Thisnes door twee pelotons Franse Somua S-35-tanks aangevallen. Thisnes wordt ‘s avonds door de Duitsers ingenomen.

De volgende dag voert de Franse 2^de DLM met een dertigtal Somua-tanks een aanval op Thisnes uit. Onderweg vernielen ze enkele Duitse voertuigen, maar bij Crehen vallen ze in een hinderlaag van 88 mm Flak kanonnen. De Franse tanks lijden verliezen en worden gestopt. In de late ochtend blokkeren de 35^ste, 61^ste en 269^ste Duitse infanteriedivisies de 2^de DLM ten zuiden van de Mehaigne, zodat generaal Hoepner zijn twee pantserdivisies uitsluitend tegen de 3^de DLM ten westen van Hannuit kan concentreren.

Rond 11 uur, na een luchtbombardement op de Franse stellingen, gaan de twee Duitse pantserdivisies in de aanval. De 3^de Pz-Div. van generaal Stumpf rukt naar Orp-le-Grand en Marilles op, terwijl de 4^de Pz-Div. ten zuiden van Hannuit naar Merdorp en Branchon trekt. Er wordt gevochten in Marilles, Orp-le-Petit en Jandrain, waar de Franse tanks ondanks hun hevige weerstand door de aanvallers worden overrompeld.

De 4^de Pz-Div. wordt bij Merdorp door verdoken opgestelde Franse tanks zwaar op de proef gesteld. De Duitse lichte tanks blijken niet opgewassen tegen hun beter gepantserde en bewapende Franse tegenhangers. Ze trekken dan ook verder richting Branchon, terwijl de Franse tanks, die Merdorp verdedigen, na een gecombineerde actie van 88mm-kanonnen en Duitse infanterie gedwongen worden zich op Jandrenouille terug te plooien. Ook daar vinden zware gevechten plaats.

De Franse tanks voeren vervolgens vanuit het dorp Jauche een tegenaanval uit in de richting van Jandrain. Wanneer ze aan de rand van het dorp aankomen, krijgen de Duitse pantsers het er hard te verduren maar omdat deze laatste mobieler en talrijker zijn, dwingen ze niettemin de Fransen zich naar Jauche terug te trekken.

Zwaar op de proef gesteld door de Duitse aanval krijgt de 3^de DLM om ongeveer 15u30 het bevel zich terug te trekken naar Perwez. De 2^de DLM, minder hard getroffen, begeeft zich de volgende morgen naar Perwez. Op 14 mei voert ze achterhoedegevechten in de sector van Grand-Leez.

Dankzij de actie van de twee DLM’s kan het 1^ste Franse Leger van generaal Blanchard een stelling in de 'Opening van Gembloers' innemen, waar de gelijknamige slag wordt uitgevochten. De slag bij Hannuit is dus een tactisch succes voor het Franse cavaleriekorps, dat zijn opdracht heeft kunnen volbrengen én daarbij de Duitsers zware verliezen heeft weten toe te brengen. Op strategisch niveau winnen de Duitsers het pleit echter doordat ze de beste Franse eenheden naar het centrum van België hebben kunnen lokken, vermits hun eigenlijke objectief de Belgische en Franse Ardennen zijn. Het is inderdaad in dit bosmassief dat de Duitsers door de Franse verdediging breken en zo een sikkelbeweging kunnen uitvoeren die de Belgische en de naar het centrum van België opgerukte Franse en Britse troepen in de tang neemt.

Auteur: Mathias André, assistent-doctorandus aan de UNamur

Literatuur

• BARBANSON Érik, Les 2^e et 3^e divisions légères mécaniques, t. 1: Hannut-Gembloux 10-15 mai 1940 : la première bataille de chars de l’histoire, Toul : Arès, 2017.
• BATTISTELLI Pier P., Panzer Divisions: The Blitzkrieg Years 1939-1940, Oxford: Osprey, 2007 (“Battle Orders”, 32).
• GUNSBURG Jeffrey A., “The Battle of the Belgian Plain, 12-14 May 1940: The First Great Tank Battle”, in: The Journal of Military History, vol. 56, n°2, avril 1992, pp. 207-244.
• HEALY Mark, Panzerwaffe, vol. 2: The Campaign in the West 1940, Hersham: Ian Allan Publishing, 2008.
• LEGROS Hervé, Le couloir des invasions, Franière: Hervé Legros, 2019.
• MAS Cédric, « La bataille d’Hannut : la cavalerie française "saignée à blanc" par les Panzer ! », in: Batailles & Blindés, n°41, février-mars 2011, pp. 48-59.
• PALLUD Jean-Paul, Blitzkrieg à l’Ouest. Mai-Juin 1940, Bayeux: Heimdal, 2000.
• SAINT-MARTIN Gérard, L’arme blindée française, t. 1: Mai-juin 1940 ! Les blindés français dans la tourmente, Parijs: Economica, 2^e éd., 2011.
• ZALOGA Steven J., Panzer III vs Somua S 35, Belgium 1940, Oxford: Osprey, 2014 (“Duel”, 63).