Aanval op Fort Eben-Emael (1940)

De aanval op het Fort van Eben-Emael op 10 mei 1940 is de eerste militaire confrontatie van de Tweede Wereldoorlog op Belgisch grondgebied. Na de oorlogsverklaring van Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk aan Nazi-Duitsland op 3 september 1939 de oorlog is deze verrassingsaanval het begin van de Tweede Wereldoorlog voor West-Europa.

Het Duitse aanvalsplan, Operatie-Fall Gelb genaamd, wordt uitgewerkt door generaal-majoor Erich Von Manstein. De spectaculaire aanval op het Fort van Eben-Emael neemt een heel belangrijke plaats in de Duitse oorlogsplannen in en speelt een hoofdrol in het Duitse afleidingsmanoeuvre. De Duitsers willen immers de hoofdmacht van de geallieerde legers naar centraal België aantrekken. De Duitse hoofdaanval gebeurt echter via de Ardennen, om vervolgens snel door te stoten naar de Maas en de kust, met als doel de geallieerde legers in te sluiten (de Sikkelsnede).

De Duitse troepen willen drie belangrijke bruggen over het Albertkanaal, gelegen ten noorden van het Fort, veroveren. Twee van de drie bruggen zijn belangrijke toegangswegen naar het Belgische binnenland en essentieel voor de snelle opmars van de pantserwagens.

De bruggen van Veldwezelt, Vroenhoven en Kanne over het Albertkanaal worden echter verdedigd door het sterke Fort van Eben-Emael. De vuurkracht van het Fort in de noordelijke richting en in de richting van de drie bruggen over het Albertkanaal moet zo vlug mogelijk uitgeschakeld worden.

Hitler en de Duitse militaire staf stellen een nieuwe en gedurfde aanvalstactiek op: de luchtlanding. Elitesoldaten moeten met een verrassingsaanval via de lucht tot bovenop het Fort gebracht worden.

Onder volledige geheimhouding vertrekken op 10 mei 1940 rond 3u30 in de ochtend elf transportvliegtuigen en elf zweefvliegtuigen vanuit luchthavens bij Keulen. De zweefvliegtuigen moeten, nadat ze zijn losgekoppeld, zwevend en in volledige stilte het Fort naderen en aanvallen.

negen van de elf toestellen landen rond 4u20 op het bovenplateau van het Fort … een tiental minuten vóór de oorlogsverklaring, wanneer Duitse grondtroepen de Nederlandse en Belgische grenzen moeten oversteken.

Het is de eerste luchtcommandoraid met zweefvliegtuigen in de geschiedenis.

Om de kanonnen, de machinegeweren en de observatiekoepels uit te schakelen, beschikken de aanvallers over een nieuw, geheim en uiterst sterk explosief, de holle lading.

Het succes van de aanval is overweldigend. In ongeveer een kwartier tijd worden de te vernietigen objectieven geneutraliseerd. Zes Belgische tegenaanvallen om de aanvaller van het bovenplateau te verdrijven, mislukken.

In de nacht van 10 op 11 mei 1940 slagen Duitse grondtroepen erin om het Albertkanaal over te steken en het Fort te omsingelen.

In de ochtend van 11 mei 1940 laten de aanvallers op verschillende plaatsen aan de voet van de binnentrap van de veroverde bunkers holle ladingen ontploffen. De impact van deze explosies op het moreel van het Fortgarnizoen is heel groot. Er vallen verschillende doden en gewonden. De commandant heeft geen alternatief en beslist om na ongeveer 32 uur strijd het Fort over te geven.

Een psychologische nederlaag voor België, want het grootste fort is gevallen. Dit heeft grote gevolgen voor de geallieerde plannen. De Duitse troepen hebben via de bruggen over het Albertkanaal vrije doorgang, waardoor de verdedigingslijn in centraal België (KW-linie) niet tijdig versterkt kan worden. België staakt de strijd na 18 dagen. De geallieerde troepen trekken zich terug en worden ingesloten bij Duinkerke.

Auteur: Marcel Verhasselt, ondervoorzitter van de Raad van Bestuur van Eben-Emael Fort.

Literatuur :

• Ceux du Fort d’Eben-Emael (NL en FR uitgave), Eben-Emael : L’amicale de l’A.S.B.L. Fort d’Eben-Emael, s.d..
• VLIEGEN René, Fort Eben-Emael, Eben-Emael : L’amicale de l’A.S.B.L. Fort d’Eben-Emael, 1993.
• THONUS Joseph, Eben-Emael. 70 ans après, Eben-Emael : L’amicale de l’A.S.B.L. Fort d’Eben-Emael, 2002.
• THONUS Joseph, La charge creuse, l’arme inattendue du plan jaune contre Eben-Emael, Eben-Emael : L’amicale de l’A.S.B.L. Fort d’Eben-Emael, 1998.
• MIRAZEK James, The fall of Eben-Emael, New-York: Novato Presidio Press, 1990.
• OEBSER Jens, Deutsche Luftlandungen am 10.Mai1940 Fort Eben-Emael und die Brucken am Albert-Kanal, Iéna: Historicus-Verlag, 2009.