Een oase van vrede en rust.
De Spanbroekmolen (Kruisstraat - Wijtschate) van de familie Deconinck torent hoog uit boven de heuvelrug van Wijtschate en Mesen. Toen in oktober 1914 Duitse troepen de molen in brand staken, vluchtten August en zijn broer naar Frankrijk. De strategische hoge positie werd fel bevochten en in januari 1916 begonnen Britse tunnelaars de oude molensite te ondergraven.
Op 7 juni 1917 was het zover. Om 3u10 ’s ochtends ontploften 19 Britse mijnen onder de ‘Messines Ridge’. Bij de Spanbroekmolen zou de ontploffing door vijandelijke sabotage mogelijks luttele seconden te laat plaatsvinden, terwijl de stormloop al bezig was. Op de nabije begraafplaats kan je de graven van de al te ijverige Noord-Ierse jongens terugvinden. Stille getuigen van de grootste ontploffing ooit in België.
In 1929 organiseert Tubby Clayton zijn zoveelste pelgrimstocht naar de Ypres Salient. Nadat ze van het uitzicht op de Kemmelberg genoten hebben, wandelt een beperkt groepje via Sint Elooi terug naar Ieper. Het is toen bij de ondergaande zon dat Tubby het idee opdoet om de krater van Sint Elooi te kopen. Hij lanceert meteen een oproep in de Times met als opschrift “A Pool of Peace: the last crater at St. Eloi”. In zijn pleidooi om er een vredesvijver van te maken voor het nageslacht, verwijst Tubby naar “een pool of peace (een vijver van vrede), waar de toorn van de mens tot glorie van God verheven zou kunnen worden.”.
Terug in de UK leest de secretaris van een rijke oliebaron, Paul Slessor, de oproep en schakelt zijn baas in. Dat is Lord Wakefield of Hyth, de toenmalige eigenaar van Castrol Oil. Wakefield wil de krater kopen en stuurt Slessor naar Ieper om de zaak te regelen. Als Slessor namens Wakefield ter plaatse inlichtingen gaat inwinnen, wordt ook het advies van de Britse oorlogsgraven dienst, de Imperial War Graves Commission, gevraagd. Zij stellen echter al snel de Spanbroekmolen voor als een beter alternatief.
Na lange en moeizame onderhandelingen koopt Wakefield van 6 verschillende eigenaars percelen grond aan waarop de krater gelegen is. Op 1 april 1933 verkoopt hij de krater voor een symbolische frank aan de vzw Talbot House, de huidige eigenaar.
De krater, van meet af aan bekend als de Pool of Peace, wordt op 2 juni 1992 als monument beschermd. Soldaten die hier streden, zullen wellicht nooit vermoed hebben dat jaren na de catastrofale ontploffing het gebied een oase van vrede en rust zou worden.
De natuur heeft op schitterende wijze het litteken van de oorlog weten te helen.
