Beleg van Oostende (1601-1604)

Juli 1600. De Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) is zo goed als haverwege en na aanvankelijke successen van het koninklijke Spaanse leger in het bedwingen van de opstand in de Nederlanden, is het tij nu al enkele jaren aan het keren ten gunste van het afgescheiden Noorden waar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tot stand is gekomen.
Een leger o.l.v. Maurits van Nassau, stadhouder van Holland en Zeeland en opperbevelhebber van de troepen van de Republiek, trekt richting Duinkerke, van waar de Spaanse vloot de protestantse overmacht op zee bestrijdt. Het wint de Slag bij Nieuwpoort maar trekt zich terug in Oostende, de enige stad in het graafschap Vlaanderen nog in handen van de Republiek.

Juli 1601. Een Spaanse aanval op de Oostendse haven, cruciaal voor de bevoorrading van de verdedigers, mislukt maar deze laatsten hebben Engelse versterking nodig; Sir Francis Vere krijgt het bevel. Ze steken een talud door voor een veiligere haventoegang en doen hetzelfde met een zeedijk om de grachten van voldoende water te voorzien.

Aartshertog Albrecht, landvoogd van de Spaanse Zuidelijke Nederlanden, start de bouw van hoge platformen om de stad te beschieten. Vere biedt eind 1601 valselijk een onderhandelde overgave aan en maakt van de gewonnen tijd gebruik om nieuwe troepen aan te voeren. Wanneer hij dit bedrog doorziet, valt een woedende Albrecht op 7 januari 1602 langs alle kanten aan, echter zonder succes. Tijdens de terugtocht verdrinken vele aanvallers bij het opkomend tij. De Republiek grijpt de leugenachtige overgave van Vere aan om deze Engelsman te vervangen.

Zomer 1602 bindt Maurits als afleiding de strijd aan in Brabant. Albrecht krijgt te maken met muiterij en ziekten in de kampen maar in het belegerde Oostende breekt pest uit.

April 1603 lukt de inname van enige verdedigingswerken maar een maand later verzekert de Republiek de bevoorrading met de Zeeslag bij Sluis. Het Beleg wordt te duur en de Spaanse koning bereikt een akkoord met de Italiaanse bankier Ambroglio Spinola: in ruil voor de financiering ervan krijgt deze laatste ook de leiding van het Beleg.

Spinola verovert vanaf begin 1604 bolwerk na bolwerk. Maurits kan Sluis innemen. Een week later zegt Engeland de steun aan de Republiek op.
Onderhandelingen starten en op 22 september 1604 eindigt het Beleg dat “tot in de verste hoeken van Europa bewondering en afgrijzen verwekte”. De verdedigers verlaten met hun wapens de verwoeste stad.

De Republiek staat nu alleen maar Spanje is uitgeput en het Beleg heeft Spanje van de herovering van het Noorden afgehouden.

Literatuur

• BOWENS Jacobus, Nauwkeurige beschryving der oude en beroemde zeestad Oostende, gelegen in Oostenryksch Vlaenderen, Brugge: Joseph De Busscher, 1792.
• DE VOS Luc, Veldslagen in de Lage Landen, Leuven: Uitgeverij Davidsfonds, 1995.
• FOUTRY Valère, Merkwaardige bladzijden uit de geschiedenis van Oostende, Antwerpen: De Sikkel, 1938.
• LOMBAERDE Piet (red.), Met grof geschut. Vestingbouw langs de Noordzee, Oostende: Stad Oostende/Stichting Vlaams Erfgoed, 1999.
• PIETERS Marnix (red.), Oostende: Stadsvernieuwing en Archeologie, Brugge: Provincie West-Vlaanderen/VIOE, 2005.
• THOMAS Werner (red.), De val van het nieuwe Troje. Het beleg van Oostende. 1601-1604, Leuven: Uitgeverij Davidsfonds, 2004.
• VANTHOMME Norbert, De gedenkwaardige belegering van Oostende 1601-1604, Oostende: Vanthomme/Stad Oostende, 2004.
• VLIETINCK Edward, Het oude Oostende en zijne driejarige belegering (1601-1604), Oostende: Jos Vlietinck, 1897.